Ev sahibi olmak hemen hepimizin hedeflerinden biridir. İster ikinci el, ister proje aşamasında konut alın, mutlaka ki değerlendirmeniz gereken bir çok konu ve dikkatli olmanız gereken bazı unsurlar var. İşte konut alımı sırasında önceden düşünmeniz ve araştırmanız gereken bazı öğeleri sizler için derledik.
Konut seçiminde ilk düşüneceğiniz konu alacağınız konutun amaca uygunluğu. Yatırım amaçlı mı, yoksa yaşamak için mi konut alıyorsunuz. Eğer yatırım amaçlı alıyorsanız mutlaka ki az maliyetle yüksek getiri almak sizin için en önemli konu. Eğer amacınız satın aldığınız konutta yaşamak ise konutun bulunduğu çevre ve kalitesi, çocuğunuz varsa okula mesafesi, arabanız varsa otoparkının olup olmaması gibi bir çok farklı etken seçiminize yön verecektir. Tabi bir de işin hukuki yönleri var.
Hukuki Değerlendirme
Konutun tapusu tek kişi üzerine mi yoksa ortaklı mı? Kullanım hakkı ve irtifa durumu nedir? Kat İrtifakı bir arsa üzerinde yapılacak veya yapılmakta olan bir veya birden çok yapının bağımsız bölümleri için, o arsanın maliki veya ortak malikleri tarafından, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre kurulan irtifak hakkıdır. Dolayısıyla kat mülkiyetinden söz ederken, tamamlanmış bir yapının daire, büro, dükkan, depo, kat gibi bölümlerinden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanları üzerinde, o taşınmazın maliki veya ortak malikleri tarafından Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre kurulan özel bir mülkiyet hakkından bahsediyoruz.
Satın alacağınız veya aldığınız bağımsız bölümün tapusunda sizin hisseniz arsa hissesi olarak gözüküyorsa, kat irtifakı veya kat mülkiyeti tesis edilmesini engelleyen bir neden olabilir. Bu nedenle, Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre cins değişikliği yapılmamış demektir. Ayrıca bu konut iskansız da olabilir. Bu konuyu mutlaka önceden araştırmanız gerekir. Ayrıca unutmamanız gerekir ki, konutunuzu kredi ile almayı planlıyorsanız, konut Kredisi sadece kat irtifakı / kat mülkiyeti alınmış konutlara verilmektedir.
Araştırmanız gereken bir diğer konu da tapu kaydında konut üzerinde herhangi bir kısıtlılık hali bulunup bulunmadığı. Tapu dairesinden öğrenebileceğiniz bu bilgiyle almayı düşündüğünüz konut üzerinde ipotek, haciz gibi kısıtlılık halleri varsa satın alma durumunda çeşitli problemlerle karşılaşmanız kaçınılmazdır.
Ayrıca düşünmeniz gereken bir diğer konu da, varsa, konut içinde ikamet etmekte olan kiracılarla ilgilidir. Konutu satın almadan önce mutlaka kira sözleşmesini okumanızı öneririz.
Konum
Alacağınız konutun öncelikle tercihimiz olan bölge ve sosyal çevreye uygunluğu çok önemlidir. Elimizde olan paranın tutarına göre bazı durumlarda çeşitli feragatlerde bulunmamız gerekebilir. Merkeze yakın olmak çoğu zaman fiyatları yukarı yönde etkilerken daha düşük veya eski standartlarda evlerle yetinmemize neden olabilir. Merkezden uzaklaştıkça genelde fiyatın düşmesinin yanında çeşitli artılara ulaşmak da mümkün. Tabi bulunduğumuz şehre göre bu beraberinde trafik gibi sorunları beraberinde getirebilir. Gene de şu noktaları dikkate almakta fayda var:
- Konutun işyerimize, okulumuza, merkezlere uzaklığı ve ulaşım durumu
- Konutun çevresinde kamusal alanlar ile binaya ait alanlar birbirinden ayrılmış mu
- Sağlık hizmetlerine kolay erişilebiliyor mu?
- Posta ve kargo gibi ulaştırma hizmetlerine kolayca erişilebiliyor mu?
- Yakın çevrenizde yeşil alan var mı?
- Konutun manzarası var ise ileride kapanma olasılığı var mı?
- Etrafınızda Çarşı, alışveriş merkezi en azından ufak tefek gündelik ihtiyaçlarınızı karşılayacak market gibi yerler var mı?
- Acil durumlarda ambulans, iftaiye gibi hizmetler konutunuza kolayca erişebilir mi?
- Konutunuzun bulunduğu çevre güvenli bir çevre midir? Bölgedeki suç oranları nedir?
- Konut dışındaki ses düzeyi nedir? Özellikle evinizde çocuk veya hasta varsa bu düzeyin yüksekliği sizi çokça etkileyebilir.
- Bina çevresinde insan sağlığını etkileyebilecek yüksek gerilim hattı, gürültü var mı? Atık suları nasıl uzaklaştırılıyor? Endüstriyel üretim tesisi gibi çevreyi kirleten kaynaklar var mı?
- Deprem, sel gibi doğal afetlere açık bir bölge mi, ne gibi önlemler alınımış?
Ekonomi
Bunların dışında konutu alacağınız bölgede genel bir fiyat araştırması yapmanızı ve almayı planladığınız evi semtteki diğer evlerle kıyaslamanızı öneririz. Konutun satış fiyatı yanında kiralama fiyatlarının da sizin için uygun düzeyde olup olmadığını araştırmakta fayda var.
Alacağınız konutun banka kredisine uygunluğu da bir diğer önemli konu. Alırken kredi kullanmayı düşünmüyorsanız bile ileride satmak istediğinizde karşınıza çıkacak alıcıların büyük bir kısmı krediye uygun ev arıyor olacaklardır.
Konutun geçmiş yıllara ait elektrik, su, çevre vergisi, emlak vergisi gibi borçlarının olup olmaması önemli bir konu. Ayrıca geçmiş yıllara ait ödenen ısınma bedellerini öğrenmekte büyük fayda var. Hem bütçenizi planlamanız, hem de binada yeterli yalıtım olup olmadığını öğrenmeniz için bu bilgileri varsa komşularınızın geçmiş faturalarına bakarak araştırabilirsiniz.
Alacağınız konutun tadilat ihtiyacı da diğer bir bütçe kalemi. Keyfi yenilemelerin dışında tadilat, bakım ve onarım gerektiren bölüm ve cihazlar varsa bunlar evin satış bedelinin üstüne eklenerek evin sizin için toplam maliyetini oluştururlar. Özellikle kirli/temiz su ve elektrik tesisatlarının eski olması sizin için ekstra maliyet çıkarabilir ve denetlenmesinde fayda vardır.
Binanın tadilat ihtiyaçları ve bunlara dair planlamalar göz önünde bulundurmanız gereken bir diğer konu. Yenilenen ve taksitlere bölünmüş olan asansör, boya, çatı, yalıtım gibi giderler siz evi satın aldıktan sonra size mi, yoksa eski ev sahibine mi aittir? Bu tarz binaya ait büyük değişimler gerekiyorsa ödediğiniz ev taksidi yanında bir de bu tarz maliyetleri göz önüne almanız gerekebilir. Ayrıca binanın yönetim ve aidat sistemi, katılım gibi konularda önceden araştırmanız gereken diğer unsurlar.
Binaya Ait Özellikler
Konutla ilgili ilk bakmanız gereken özelliklerden biri bugünkü ihtiyaçlarınız yanında gelecekteki ihtiyaçlarınızı da karşılayıp karşılamadığı. Örneğin aileye katılacak yeni bireyler, uzun süreli misafirler, büyüyen çocukların artan alan ihtiyaçları gibi ileriye dönük ihtiyaçlarınız için modifiye edebileceğiniz bir konut aramak uzun vadede sizi çok rahatlatacaktır. Eğer varsa özellikle engelliler ve yaşlılar için de gözlemde bulunmanız gereklidir. Örneğin koridorların tekerlekli sandalye için uygun genişlikte olması, merdiven ve sahanlıkların dönüşe uygun olması gibi.
Aynı zamanda bina girişlerinde olması gereken rampalar, modifiye edilebilecek olan wc ve banyolar gibi özellikler sandığınızdan çok daha önemli olabilir. Ayrıca acil durumlarda sedye taşınmabilmesi için uygun genişlikte koridor ve asansörlere de ihtiyaç duyabilirsiniz. Bebek arabaları için de durum aynı şekilde söz konusudur.
Binanın dış girişi de seçiminizi etkileyebilecek etkenlerden biridir. Girişte rüzgar, kar, yağmur gibi dış etkenlerden korunmanız için rüzgarlık veya saçak bulunması gece yarısı güvenli bir şekilde girebileceğiniz gibi aydınlatılıyor olması, yabancıların girişini caydıracak düzeneklerin bulunması bina adına artı puan sağlar. Binada olabilecek çöp bacası, sığınak gibi ekstralar da hayatınızı kolaylaştımak için size çok faydalı olacaktır.
Taşıyıcı sistem ve deprem dayanımı: Bina ve zemin etüdü yapılmış binalara yerleşmek her zaman için çok avantajlıdır. Eğer binanın onaylı bir taşıyıcı sistem projesi de varsa içiniz rahat olarak yerleşebilirsiniz. Fakat çoğu eski yapı yeni deprem yönetmeliklerine uygun olarak inşa edilmemiştir. Böyle bir durumda bir uzmandan faydalanarak binanın taşıyıcı sisteminde önceden onarım yapılıp yapılmadığının kontrolü, binada bulunan çıkmalar, sonradan müdahele ile açılan boşluklar, kaldırılan duvarlar, bodrum katı olup olmaması, hazır beton kullanımı, suya karşı alınan önlemler, çevredeki diğer binaların durumu ve etkisi kontrolleri yaptırmanızı öneririz. Tabi elinizde binanın yapımı sırasında çekilmiş fotoğraf varsa özellikle temellerde su yalıtımı olup olmadığı konusunda kesin kanıtlarınız olabilir. Bu gibi kesin kanıtların dışında bir uzmana danışmakta her zaman fayda vardır.
Mutfak ve Banyolar: Mutfak ve banyolar için en önemli unsur tesisatların iyi bir şekilde çalışması ve kullanım alanının yeterliliğidir. Çamaşır, bulaşık vb makinalarınız için tesisat bağlantıları, sıcak su tesisatının olup olmaması, havalandırma ve ışık kontrolü, donatılarda lavabo, küvet vb çatlama, kırılma ve su sızdırma gibi unsurlar dikkat edilmesi gereken diğer konulardır.
Duvarlar, Tavanlar, Döşemeler: Duvarlarda siyah leke, küf gibi sorunlar varsa gerekli ısı ve su yalıtımı yapılmamıştır. Özellikle sıcak ve kuru mevsimlerde yeni yapılmış boya badana söz konusuysa konuyu ayrıntılı olarak araştırmanızı öneririz. Duvar, tavan ve döşemelerde çatlama, dökülme, kabarma, küflenme, solma vb problemler, balkon ve teraslarda suyun rahatça uzaklaşabilmesi , döşemelerin kolay temizlenebilir olması ve farklı döşeme birleşimlerinde uygun çözümlerin uygulanmış olması dikkat etmeniz gereken diğer konular. Ayrıca süpürgeliklerin döşeme ve duvarla birleşim yerleri de dikkat edilmesi gereken diğer bir konu.
Kapılar ve Pencereler: Aksamı tam ve düzgün çalışan kapı ve pencereler, özellikle ısı ve ses yalıtımı da yapılmışsa ihtiyacımızı karşılayabilir. Fakat eşya giriş çıkışları için genişlikleri, eşik ve denizliklerde bozulmalar, kırılma, ayrılma gibi problemler gene de dikkat etmemiz gereken noktalar. Ayrıca pencerelerin dışarıdan kolay temizlenebilir olması önemli.
Çatılar ve Bodrum Katları: Çatı ve bodrum katlarının performanslarını takip etmek için özellikle yağmurlu günleri seçmelisiniz. Bunun dışında gerekli yalıtımların yapılıp yapılmadığı, varsa ısıtma sistemlerinin uygunluğu ve havalandırması gibi konularda uzman yardımı almak isteyebilirsiniz.
Elektrik, Telefon ve Aydınlatma Sistemi: Öncelikle elektrik sisteminin sahip olduğunuz cihazların yükünü kaldırabilecek seviyede olup olmadığının ve topraklama sisteminin kontrolünü yapmak gerekiyor. Ayrıca mekanlardaki priz, anahtar ve aydınlatma elemanlarının çalışıp çalışmadığı, sayıca yeterliliği, uygun konumlandırılması ve ayrı sigortalardan çalışıp çalışmadığının kontrolü yapılmalı. Kablo TV, anten, Digitürk gibi bina içinde ortak kullanıma uygun sistemler olup olmaması, telefon hatlarının çekilmiş olması ayrıca varsa kapı zili, duafon ve videonun çalışır durumda olması dikkat edilecek diğer hususlardır. Ayrıca bahçe, balkon ve teraslarda da elektrikli cihazlar için priz olmasını tavsiye ederiz. Apartmanın ortak alanlarında yer alan aydınlatmalarda elektrik kesilmesi gibi normal dışı durumları destekleyecek sistemler, hareket sensörleri, olabiliyorsa jenaratör konfor ve güvenliğiniz için önemlidir.
Ayrıca binanın ve dairenizin ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemi, kullanılan sıhhi tesisatlar ve yangın güvenliği gibi konuları da kontrol etmenizi öneririz.
Tabi eğer inşa haline bir konut alıyorsanız yukarıdaki önerilerimiz dışında bir de satıcının güvenilirliği, mali durumu, geçmişte sattığı konutlar, size taahhüt ettiği süre, maliyet ve kalite koşullarını sağlayıp sağlayamayacağı gibi konular söz konusu. Eğer inşa halinde bir konut satın alıyorsanız yukarıda saydığımız konular dışında bu konuları da dikkatle incelemenizi öneririz.
